Menstrualni ciklus je fiziološka promena u organizmu žene, koja se ponavlja u pravilnim ritmičkim intervalima, a rezultat ovog niza promena je menstrualno krvarenje (menstrualni ciklus). U idealnim uslovima menstrualni ciklus traje 28 ± 3 dana, računajući od 1. dana poslednjeg do 1. dana sledećeg menstrualnog perioda. Prva polovina ciklusa,folikularna faza, pod uticajem je nivoa estrogena i može biti različite dužine. Ovulacija nastupa u proseku 14. dana ciklusa, ali se može javiti i ranije i kasnije. Druga polovina ciklusa, lutealna faza je pod uticajem kako estrogena, tako i progesterona, i prilično je konstantna 12 - 14 dana.
Fiziološka odstupanja dužine ciklusa zasnivaju se pre svega na varijacijama dužine folikularne faze, a kreću se u rasponu 24 do 35 dana. Velike su individualne razlike ne samo u dužini ciklusa, nego i u intenzitetu menstrualnog krvarenja. Ovakve oscilacije su posebno izražene u vreme pojave prve menstruacije, kao i u vreme pre pojave zadnje menstruacije (menopauza).
Najznačajnije promene koje se dešavaju tokom menstrualnog ciklusa u organizmu žene su promene na jajniku koje obuhvataju sazrevanje jajašca (folikulogeneza), pucanje folikula i oslobađanje jajašca (ovulacija), u jajovodu prihvatanje i transport jajašca, odnosno promene sluzokože materice (endometrijum). Opisane promene stoje pod kontrolom finih regulatornih mehanizama koji uključuju endokrinološku aktivnost hipotalamusa, hipofize i jajnika, odnosno hormona GnRH (Gonadotropin Releasing-Hormon), FSH (folikulostimulirajući hormon), LH (luteinizirajući hormon), estradiol i progesteron. Veoma veliki uticaj na regulatorne mehanizme imaju spoljašni uticaji kao što su stres, raspoloženje, gojaznost.
Jedan od najčešćih uzročnika poremećaja menstrualnog ciklusa je stres. Rastući folikul osim što sadrži jajnu ćeliju, stvara hormon estradiol, a s luteinizacijom folikularnih stanica nakon ovulacije, započinje produkcija i progesterona. Estradiol i progesteron su direktno odgovorni za promene u ciklusu koje se dešavaju u sluzokoži materice. Ovi hormoni služe za pripremanje sluzokože za prihvatanje oplođene jajne ćelije i nastanak posteljice, tokom trudoće. Pad nivoa estradiola i progesterona kada u ciklusu nije došlo do začeća utiče na ljuštenje sluzokože materice i menstrualnim krvarenjem.
Sazrevanje jajašca tokom prve faze menstrualnog ciklusa simbolički označava pripremu za rađanje. Porast nivoa estrogena tokom ove faze prati pojačana aktivnost leve hemisfere (hemisvera između ostalog zadužena za govor) i smanjena aktivnost desne hemisfere mozga (zadužena hemisfera za vizualno-prostornu sposobnost). Većina žena se u ovoj fazi izvrsno oseća, pune su energije i poleta.
Ovulacija je vrhunac mentalne i emotivne kreativnosti, za koji je verovatno odgovoran porast nivoa hormona. Seksualna želja dosiže vrhunac upravo u ovo vreme, ali to je i jedan prirodan redosled. Druga faza ciklusa predstavlja doba procenjivanja i razmišljanja, osvrtanje na ono što je stvoreno, kao i na negativne ili teške aspekte života koji bi se trebali promeniti ili prilagoditi. Tokom ove faze žena se okreće više prema unutra, pripremajući se za razvitak nečega što dolazi iz same njene dubine. Žena je usporenija i potrebno joj je više odmora. Često se u tom periodu javlja želja za spremanjem - ormara, domova, radnih mesta, odnosno svojih života.
