Ovulacija predstavlja pucanje folikula na jajniku i oslobađanje zrele jajne ćelije. Ovulacija je centralni događaj jednog ciklusa koji stoji pod kontrolom gotovo celokupnog endokrinološkog sistema žene: hipotalamus svojim hormonima kontroliše funkciju hipofize, koja opet svojim hormonima daje ritmičke impulse i signale jajniku, štitnjači i nadbubrežnoj žlezdi koje indirektno - povratnim delovanjem na hipofizu utiču na funkciju jajnika. Na kraju je ipak vodeći folikul taj koji svojim hormonima (estrogenom, progesteronom) povratnim delovanjem na hipofizu dovodi do vlastitog pucanja i oslobađanja jajne ćelije.
I - Centralni defekt: nedostatak hormona hipotalamusa, a koji se javlja tokom stresa, akutnog gubitka telesne težine, anoreksije nervosa, kao i hiperprolaktinemije.
II - Abnormalni signal: nedostatak stimulacije folikulostimulirajućeg hormona FSH kod visokog nivoa hormona jajnika: tumor jajnika ili nadbubrežne žlezde, prekomerna ili smanjena funkcija štitne žlezde, bubrežne i jetrene bolesti, abnormalna produkcija estradiola, kao kod LUF sindroma.
III - Lokalni procesi u jajniku: infekcija, endometrioza, sindrom rezistentnog ili insenzitivnog jajnika, heterogenost luteinizirajući hormon (LH) i FSH molekule.
Iako nije najtačniji način, najjednostavniji način praćenja ovulacije je merenje bazalne temperature. Najveći nedostatak ove metode u planiranju trudnoće je nemogućnost predskazivanja ovulacije: iz skoka bazalne temperature koji prati ovulaciju, tek retroaktivno saznajemo da li se ovulacija odigrala ili ne. Nešto bolji postupak je određivanje nivoa LH u urinu pomoću LH traka. Svakako najznačajniji postupak u praćenju zbivanja tokom ženskog ciklusa je ciklus monitoring - ultrazvučno praćenje rasta folikula uz određivanje bazalnog hormonskog statusa (3 do 5 dan ciklusa) odnosno dinamičkog praćenja kretanja nivoa relevantnih hormona.
Ukoliko se radi o anovulacijskim ciklusima i lečenju neplodnosti, uz otklanjanje primarnog uzroka anovulacije pristupa se stimulaciji i indukciji ovulacije primenom lekova koje će vam vaš ginekolog prepisati. Ukoliko je lečenje anovulacije samostalno, bez lečenja neplodnosti, onda se rešava osnovni poremećaj ili hormonski disbalans i održava ciklus određenim lekovima. Uz lekove važno je primeniti opšte mere (otklanjanje stresa, hiperkalorična dijeta kod anoreksije) ili hirurško lečenje (endometrioza).
Kada postoji problem kao što je proces ovulacije, uzroci se traže u mehanizmima koji regulišu menstrualni ciklus u mozgu. Ovde svakako spada u nekim slučajevima i psihoterapija, koja izlazi iz okvira alternativnih mogućnosti. Zdrava ishrana podrazumeva ishranu koja daje ravnotežu eikosanoidima i glukagonu, odnosno insulinu. Normalizacija telesne težine povećava osetljivost prema insulinu i smanjuje nivo androgena, pa je takođe preporučljiva kao alternativna metoda.
